Si poteris narrare, licet Ovidius Metamorfosen
(Als je het kunt (na)vertellen, staat je vrij om te doen wat je wilt)

Waarover men niet spreken kan, daarover moet men zwijgen, zou Wittgenstein gezegd hebben als hij erbij zou zijn geweest toen de beeldschone godin Diana in bad werd opgeschrikt door de jonge jager Actæon. In de Metamorfosen van Ovidius zei Diana echter: Si poteris narrare, licet (Als je het kunt vertellen, mag je het doen). Vervolgens veranderde zij hem in een hertenbok en viel hij ten prooi aan zn eigen meute van vijftig goedgetrainde bloedhonden. In zn onvermogen om te spreken, om uit te leggen wat er gebeurd was, laat staan zichzelf kenbaar te maken, werd Actæon door zn eigen honden in duizend stukken gescheurd en verslonden.

Goddelijk cynisme? Het einde van het verhaal? Of de dood van de auteur? De mythe verklaart de wereld. Het verbeeldt de onmogelijkheid van datgene wat zou kunnen worden opgemaakt uit de naaktheid van het goddelijke; het verhaalt van de veronderstelde behoefte van de menselijke geest om tot de kern van de wereld als geheel door te dringen, en wijst via grootse metaforen op de beperkingen van de menselijke taal  en uiteindelijk op de minimalisering van een wereldbeeld tot op het atoom.

In de totaal immersieve omgeving van de koepel biedt Bryuère zicht op enorme mythologische panoramas, op drie niveaus: een virtuele 360-gradenprojectie van vooraf opgenomen scènes, 3D-animaties en digitaal bewerkte beelden. Precies daar waar de bezoeker de blik richt, doemt in een vlak van 3 x 4 meter een fragment op van het totale beeld. Via het ingebouwde volgsysteem worden de hoofdbewegingen van de bezoeker gesynchroniseerd met die van een robotarm waaraan een projector is bevestigd. Zo wordt het geprojecteerde beeldfragment verschoven over de binnenkant van de koepelwand.

Net zoals het geval is bij de lichaamshouding die men aanneemt bij het bekijken van monumentale plafondschilderingen, wordt de bezoeker zich stap voor stap bewust van de complete projectie van 360 graden. Segment na segment wordt de bezoeker geconfronteerd met de gefragmenteerde aard van de waarneming. Alsof Bryuère wil zeggen: net zoals het problematisch is om het tot hert getransformeerde lichaam van Actæon te reconstrueren uit de ingewanden van talloze honden, wijs ik van meet af aan de traditionele logica van het verhaal af, en daarmee het verhaal als zodanig.

Op zich lijkt het wel of de bloederige taferelen uit de klassieke mythologie zijn voorbestemd om te worden verwerkelijkt met deze geavanceerde digitale filmtechnologie. Door het opgeven van lineariteit en narratieve structuur  een vereiste van de EVE-koepeltechnologie  schept Bryuère echter juist in die fragmentering inzicht in en begrip van de essentie van het mythologische materiaal; wat op zich weer de ontoereikendheid van het verhaal tot thema maakt.

Si poteris narrare, licet is door Jean-Michel Bryuère in 2002 geproduceerd als premièrefilm voor de door Jeffrey Shaw aan het ZKM ontwikkelde iCinema-technologie.

Credits:
Coproductie : Epidemic / LFK - la fabriks / ZKM Karlsruhe / CICV Pierre Schaeffer / Théâtre du Merlan, Scène Nationale de Marseille. Met dank aan: Fondation BNP-Paribas en het Centre Culturel Français de Saint-Louis, Senegal. Ondersteund door: Parc de la Villette, Paris en haar artist residence programma